Prowadzenie działalności gospodarczej
Jeżeli jesteś osobą bezrobotną, lub swoje ambicje chcesz realizować poprzez samozatrudnienie powinieneś się zapoznać z kilkoma kluczowymi informacjami, które pomogą Ci podjąć świadomą decyzję o założeniu Działalności Gospodarczej.
I Biznesplan
Pamiętaj, że twój pomysł (produkt lub usługa) są potencjalnym towarem nabywczym na rynku. Zastanów się czy rynek go potrzebuje i jak go sprzedasz. To jest przepustka do Twojego sukcesu. Jeśli przeanalizujesz rynek produktów lub usług, grono potencjalnych nabywców, potencjalne ryzyka oraz koszty prowadzenie biznesu i wykażesz, że uzyskasz dochód jesteś na dobrej drodze. W tym pomoże Ci dobry BIZNESPLAN. Będzie on również konieczny do uzyskania dofinansowania na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej od potencjalnych inwestorów, lub instytucji finansujących.
Co zatem powinien on zawierać?
Niezależnie od rodzaju i wielkości planowanej działalności, podstawowe elementy biznesplanu są zbliżone i powinny obejmować:
Wprowadzenie
– krótko naświetlony i uzasadniony rynkowo pomysł
- wskazanie mocnych stron produktu/usługi wyróżniających je na rynku
- wyrażnie określona misja i cel działalności firmy – zarówno krótko jak i długofalowe.
Opis firmy
– przybliża działalność
- określenie zasobów materialnych, ludzkich oraz doświadczenie, jakie posiada firma
- schemat organizacyjny
- zasoby personalne (kwalifikacje, doświadczenia przydatne w podejmowanym przedsięwzięciu) i określenie sprawowanych funkcji
Produkty/usługi
– co firma oferuje
- fazy rozwoju, w jakiej są produkty/usługi oraz termin wejścia na rynek, bądź osiągnięcia kolejnych poziomów
- perspektywa rozszerzenia oferty
- opisz produktów/usług na tle konkurencji, wykazanie przewagi na rynku
( Użyj faktów i liczb, wyników badań, testów, licencji, uprawnień, patentów, prawa własności, zarejestrowanych znaków towarowych. Bardzo ważne, by używać konkretnego, ale zrozumiałego języka. Jeśli używasz zwrotów ściśle fachowych, używaj tłumaczenia)
Rynek i klienci
– określenie rynku i docelowych klientów ( kim są potencjalni nabywcy i jak będziesz do nich docierał)
- wskaż potrzeby klientów, które zaspokoisz swoją ofertą oraz korzyści, które osiągną wybierając Twoją ofertę.
- opisująć runek przedstaw dane precyzyjnie go definiujące, wskaż na jakim etapie rozwoju jest ten rynek i w jakim kierunku będzie się rozwijać, jakie jest nasycenie tego rynku
- określ spodziewany przez Ciebie udział w rynku
Strategia firmy
– przedstaw metody produkcji/świadczenia usługi. Scharakteryzuj siedzibę firmy oraz wyposażenie, którego potrzebujesz do realizacji celów biznesplanu
- określ planowane zatrudnienia oraz przedstaw zespół, który zajmie się nowym przedsięwzięciem
- wskaż kanały dystrybucji: np.: internet, sprzedaż hurtowa, detaliczna, własna sieć sklepów itd,
- przedstaw usługi posprzedażowe, serwis, gwarancje, politykę zwrotów itp.
- okreśł politykę cenową oraz jakie działania związane z promocją i reklamą będziesz podejmować.
- zaplanuj techniki komunikacji z klientem
Finanse
– z Punktu widzenia inwestora najważniejsza część biznesplanu
- przedstaw prognozę finansową zawierającą: rachunek zysków i strat tzn. przewidywane wydatki i dochody (z reguły na 5 lat), bilans (pozwoli zmierzyć wzrost i rozwój firmy w pewnym okresie), rachunek przepływu gotówki (cash flow)
- wyliczyć punkt opłacalności przedsięwzięcia (break event point) oraz wskaźniki rentowości - wskaż szczegółowo, jakiej wysokości kredytu (pożyczki, wkładu kapitałowego) oczekujesz z dokładnym wskazaniem, na jakie wydatki będzie przeznaczony
- określ kwoty kredytu (kapitału+odsetek), jaką będziesz w stanie spłacać w kolejnych latach
- wykaż korzyści jakie w rozwoju przedsięwzięcia da zwiększenie kapitału firmy – z rozbiciem na okresy ( w miesiącach, kwartałach, latach – w zależności od wymagań instytucji, lub opłacalności biznesu)
Dane przyjęte do wyliczeń w części finansowej muszą wynikać z przyjętych planów i założeń, być rzetelne i wiarygodne.
Kontrola działalności
– określ sposoby kontroli realizacji przyjętych założeń i planów
- wskaż częstotliwość kontroli oraz podmiot kontrolujący
- zaplanuj sposób monitorowania poziomu sprzedaży, promocji, reklamy, jakości oraz planu rozwoju
Załączniki
dokumentacja potwierdzająca zawarte w biznesplanie informacje:
- życiorysy, projekty, dane techniczne wyniki badań, analizy, umowy, zamówienie, opinie itp
- Formy prowadzenia działalności gospodarczej
Wybór właściwej formy prowadzenia działalności gospodarczej, to wraz z dobrym biznesplanem klucz do sukcesu, dlatego warto zapoznać się z poniższymi informacjami.
Podział przedsiębiorstw ze względu na formę organizacyjno-prawną:
- przedsiębiorstwa, których działalność reguluje prawo cywilne:
- indywidualna działalność gospodarcza
- spółka cywilna
- spółki prawa handlowego:
- spółki osobowe
- spółka jawna
- spółka partnerska
- spółka komandytowa
- spółka komandytowo-akcyjna
- spółki kapitałowe
- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
- spółka akcyjna
Indywidualna działalność gospodarcza
- przedsiębiorstwo prowadzone i reprezentowane przez właściciela i to on jest wyłącznym właścicielem całego zysku firmy
- osobista i jednoosobowa odpowiedzialność za wszystkie zobowiązania firmy
- zobowiązania mogą być pokrywane z majątku osobistego właściciela
- łatwy sposób założenia i likwidacji
- forma odpowiednia dla małych przedsiębiorstw, które nie wymagają dużych inwestycji
Spółka cywilna
- powstaje ona na podstawie umowy między małą liczbą wspólników, którzy wnoszą do spółki jakiś kapitał lub wkład niepieniężny, np. pomieszczenie biurowe, działkę pod budowę, swój własny opatentowany wynalazek lub pomysł
- wkład rzeczowy nazywamy aportem
- wszyscy wspólnicy mają równe prawo do podejmowania decyzji i reprezentowania spółki na zewnątrz, czyli np. podpisywania umów w jej imieniu
- wszyscy wspólnicy mają takie samo prawo do zysków i odpowiadają swoim osobistym majątkiem za zobowiązania przedsiębiorstwa
- spółka cywilna nie jest podmiotem prawa, są nimi natomiast poszczególni wspólnicy
- każdy wspólnik ma swój własny odrębny wpis do ewidencji działalności gospodarczej
Spółka jawna
- wszyscy wspólnicy odpowiadają zarówno za działalność spółki, jak i jej zobowiązania (również majątkiem osobistym)
- ma prawo do posiadania swojego własnego majątku oraz nazwy
Spółka partnerska
- forma spółki stworzona specjalnie z myślą o ludziach wykonujących wolne zawody – prawników, lekarzy, doradców podatkowych itp.
- umowa spółki reguluje wszystkie kwestie związane z reprezentacją spółki na zewnątrz oraz odpowiedzialnością za zobowiązania
Spółka komandytowa
- jest korzystną formą w sytuacji, gdy niektórzy wspólnicy (tak zwani komandytariusze) są gotowi zainwestować swoje pieniądze w spółkę i mieć swój udział w jej zyskach, ale nie godzą się na odpowiadanie własnym majątkiem za zobowiązania spółki (nie godzą się na ryzyko większe, niż wniesiona przez nich suma pieniędzy, tzw. kwota komandytowa)
- pozostali wspólnicy (komplementariusze) gotowi są prowadzić i reprezentować przedsiębiorstwo oraz ponosić za nie pełną odpowiedzialność, jak również pokrywać ewentualne straty firmy ze swojego majątku
Spółka komandytowo-akcyjna
- przedsiębiorstwo, w którym są dwa rodzaje wspólników – komplementariusze, którzy reprezentują spółkę na zewnątrz i odpowiadają za jej prowadzenie (odpowiadają również za zobowiązania spółki), oraz akcjonariusze, czyli posiadacze akcji spółki, mający jedynie prawo do części zysków
- forma korzystna, kiedy chcemy zdobyć kapitał na rozwój firmy (sprzedając jej akcje), jednocześnie zachowując wpływ na firmę
- najczęściej stosowana jest w spółkach rodzinnych, taka forma chroni bowiem spółkę przed wrogim przejęciem polegającym na wykupieniu dużego pakietu akcji przez jedną osobę lub jedno przedsiębiorstwo i uzyskaniu przez to wpływu na decyzje podejmowane w spółce
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
- ma osobowość prawną, czyli prowadzi działalność we własnym imieniu
- płaci podatki od dochodu, który osiąga (w spółce osobowej opodatkowaniu podlegają właściciele spółki, a nie sama spółka)
- może być stroną w sądzie
- ma prawo do nazwy
- może posiadać własny majątek
- wspólnikami są osoby, które wniosły odpowiedni wkład kapitałowy lub rzeczowy
- za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają do wysokości tego wkładu, ich osobisty majątek nie jest zagrożony
- firmę reprezentuje i zarządza nią Zarząd, który może składać się ze wspólników, ale mogą w nim zasiadać również osoby wynajęte przez nich do prowadzenia spółki
- wspólnicy tworzą tzw. Zgromadzenie Wspólników, które podejmuje najważniejsze decyzje dotyczące np. podziału zysku i ma prawo oceny działalności Zarządu
Spółka akcyjna
- forma dla spółek dużych i bardzo dużych
- właścicielami spółki są osoby posiadające akcje danej firmy
- akcje podlegają ciągłemu obrotowi na giełdzie papierów wartościowych – łatwo można je kupić lub sprzedać, więc właściciele firmy ciągle się zmieniają
- każdy właściciel akcji ma prawo uczestniczenia w Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy – najważniejszym organie decydującym o firmie
- decyzje podejmowane podczas Walnego Zgromadzenia dotyczą przede wszystkim podziału zysku spółki (część można zainwestować w firmę, część wypłacić właścicielom akcji w formie dywidendy) oraz oceny pracy Zarządu spółki
- Zarząd jest organem zarządzającym spółką na co dzień
- Walne Zgromadzenie wszystkie decyzje podejmuje drogą głosowania – każdy ma tyle głosów, ile ma akcji, największy wpływ na to, co dzieje się w firmie, mają właściciele tzw. pakietu kontrolnego, czyli takiej liczby akcji, która pozwala przegłosować wszystkich innych podczas Walnego Zgromadzenia
- właściciele akcji nie odpowiadają za zobowiązania spółki, jeśli firma ma długi, sama za nie odpowiada, a gdy zbankrutuje, również nie dotyka to akcjonariuszy. Tracą oni tylko tyle pieniędzy, ile zapłacili za akcje danej firmy.
Podstawową i najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej jest forma indywidualnej działalności gospodarczej. Tak jak w przypadku każdej formy prowadzenia działalności gospodarczej można mówić o pewnych zaletach i wadach. Tak też jest
w przypadku indywidualnej działalności gospodarczej. Wśród mocnych strony indywidualnej działalności gospodarczej można wymienić:
- łatwość założenia, ewentualnej likwidacji,
- niższe koszty założenia i prowadzenia działalności od strony administracyjnej niż
w przypadku spółek, - cały zysk trafia do kieszeni przedsiębiorcy,
- samodzielność w podejmowaniu decyzji,
- proste zasady księgowości.
Pewne minusy, które również muszą być brane pod uwagę przy rozpoczynaniu działalności
w tej formie przedstawiają się następująco:
- brak osobowości prawnej,
- ograniczenia na pewnym etapie w rozwoju firmy,
- „musisz liczyć wyłącznie na siebie”,
- odpowiedzialność majątkowa za zobowiązania, np. w przypadku zobowiązań podatkowych.
Niemniej jednak w przypadku osób, które po raz pierwszy myślą o założeniu własnej działalności gospodarczej forma indywidualnej działalności gospodarczej będzie najdogodniejsza formą.
Rozpoczęcie działalności musi być dobrze przemyślane. Nie tylko sam pomysł, pierwsze kroki w działalności firmy, ale również kwestie formalne związane z rejestracją.
W szczególności należy dobrze przemyśleć następujące kwestie:
- Oznaczenie przedsiębiorcy
- Przedmiot działalności
- Siedziba firmy
- Data rozpoczęcia działalności
Oznaczenie przedsiębiorcy.
Oznaczenie przedsiębiorcy to firma (potocznie nazwa) przedsiębiorcy ze wskazaniem formy prawnej. Oznaczenie naszej firmy jest o tyle ważne, iż za chwilę będziemy z nią kojarzeni w obrocie gospodarczym. Ciekawa i przyciągająca uwagę nazwa będzie pierwszym elementem, z którym będziemy identyfikowaniu po rozpoczęciu działalności. Pewną ciekawostką może być to, iż w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność nazwą firmy jest przede wszystkim jej imię i nazwisko, a dodatkowy oznacznik, który dodajemy dla identyfikacji jest w zasadzie dodatkiem do naszego imienia i nazwiska.
Przedmiot działalności.
Przedmiot działalności firmy jest związany z dopasowaniem tzw. kodów Polskiej Klasyfikacji Działalności do zakresu działalności gospodarczej, którą zamierzamy prowadzić. Podstawową zasadą jest to, iż cały zakres działalności, którą będziemy prowadzić powinien znaleźć odzwierciedlenie w ramach kodów PKD.
https://www.biznes.gov.pl/tabela-pkd
Tak więc nie trzeba, a czasem wręcz nie można ograniczać się do wyboru jednego rodzaju działalności, np.:
PKD 45.50.Z - wynajem sprzętu budowlanego i burzącego z obsługą operatorską
PKD 45.45.Z - wykonywanie pozostałych robót budowlanych wykończeniowych
PKD 45.44 - malowanie i szklenie
PKD 45.34.Z - wykonywanie pozostałych instalacji budowlanych.
Uwaga!
Od 1 maja 2004r. obowiązuje nowa Polska Klasyfikacja Działalności – rozporządzenie Rady Ministrów z 20 stycznia 2004r. (Dz.U. z 2004, Nr 33, poz. 289) zmieniające Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1997 roku w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności.
Siedziba firmy.
Siedziba firmy jest podstawowym miejscem wykonywania działalności, np. świadczenia usług.
W przypadku indywidualnej działalności gospodarczej – najczęściej będzie to miejsce zamieszkania, zameldowania. W związku z rozpoczynaniem działalności powinniśmy posiadać tytuł prawny do lokalu, czyli być jego właścicielem lub współwłaścicielem.
W przypadku braku tytułu prawnego – gdy nie jesteśmy co najmniej współwłaścicielem - możliwym rozwiązaniem jest sporządzenie z właścicielem lokalu umowy najmu w związku
z planowanym rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej.
Wraz ze zgłoszeniem działalności zawsze podajemy oznaczenie miejsca zamieszkania
i adresu przedsiębiorcy, a jeżeli stale wykonujemy działalność poza miejscem zamieszkania – również wskazujemy ten adres i adres zakładu głównego, ewentualnie oddziału.
Data rozpoczęcia działalności gospodarczej.
- Jest bardzo istotna
- Będzie wpisana we wszystkich deklaracjach zgłoszeniowych i rozliczeniowych
- Powinna być późniejsza, niż data zgłoszenia przedsiębiorcy do wszelkich organów ewidencyjnych
Data rozpoczęcia wykonywania działalności – formalnie jest to prawdopodobna data wykonania pierwszej czynności związanej z prowadzeniem działalności gospodarczej.
III. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej
Podstawowym aktem prawnym dotyczącym rozpoczynania oraz prowadzenia działalności gospodarczej jest Ustawa z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004, nr 173, poz. 1807 z późn. zm.). Jest to podstawowy akt prawny dla przedsiębiorców.
Zgodnie z art. 1 Ustawa reguluje podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terytorium RP oraz zadania organów administracji publicznej w tym zakresie.
Ustawa definiuje dwa najważniejsze pojęcia związane z prowadzeniem firmy, a mianowicie pojęcie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy oraz definicję przedsiębiorcy.
Działalność gospodarcza – to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywani kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa (Art. 6 ust.1).
Wyłączenia - Art. 3 Ustawy mówi o pewnych zakresach działalności, które nie są traktowane przez ustawę jako działalność gospodarcza. Przepisów Ustawy Prawo działalności gospodarczej nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie:
- upraw rolnych,
- chowu i hodowli zwierząt,
- ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa,
- rybactwa śródlądowego, a także
- wynajmowanie przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów, czyli tzw. agroturystyce.
Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. (Art.4 ust.1).
Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (Art.4 ust.2).
Obecnie na gruncie polskiego prawa można wyróżnić następujące kategorie przedsiębiorców:
- Mikroprzedsiębiorca
- Mały przedsiębiorca
- Średni przedsiębiorca
- Duży przedsiębiorca
Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych :
- zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
- osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 2 mln EURO lub suma aktywów jego bilansu na koniec jednego z tych lat nie przekroczyła równowartości w złotych 2 milionów EURO.
Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych :
- zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz
- osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 10 mln EURO lub suma aktywów jego bilansu na koniec jednego z tych lat nie przekroczyła równowartości w złotych 10 milionów EURO.
Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych :
- zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz
- osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 50 mln EURO lub suma aktywów jego bilansu na koniec jednego z tych lat nie przekroczyła równowartości w złotych 43 milionów EURO.
Ustawa reguluje również podstawowe zasady prowadzenia działalności gospodarczej, które przedstawiają się następująco:
- Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji
i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów (art. 17), - Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska (Art. 18),
- Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby działalność gospodarcza była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymizującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych (Art.19).
Ograniczenia w swobodzie wykonywania działalności gospodarczej
Zasadniczo w Polsce obowiązuje zasada swobody wykonywania działalności gospodarczej, aczkolwiek niektóre jej rodzaje poddano obostrzeniom – obowiązkowi uzyskania koncesji, wpisania do rejestru działalności regulowanej, uzyskania zezwolenia, licencji.
Koncesje.
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej określa obowiązek uzyskania koncesji
w zakresie:
- poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbriornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów
w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, - wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią amunicją oraz wyrobami
i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, - wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią,
- ochrony osób i mienia,
- przewozu lotniczego,
- rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych.
Koncesję można uzyskać na czas określony, który wynosi od 5 do 50 lat.
Jeśli chcesz prowadzić działalność objętą koncesjonowaniem, musisz złożyć odpowiedni wniosek.
Za udzielenie koncesji pobierana jest opłata skarbowa (może jej nie być, jeśli określają to przepisy szczegółowe).
Działalność regulowana.
Nowością, która pojawiła się w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej jest tzw. działalność regulowana. Głównym celem wprowadzenia tej instytucji było zmniejszenie wydawania liczby zezwoleń.
Na gruncie obowiązujących przepisów, jeśli szczegółowa ustawa stanowi, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną, przedsiębiorca może wykonywać tą działalność jeśli spełnia szczególne warunki określone w tej ustawie i uzyska wpis w rejestrze działalności regulowanej.
Organ prowadzący na podstawie przepisów regulujących daną działalność, rejestr działalności regulowanej dokonuje wpisu na wniosek przedsiębiorcy, po złożeniu przez przedsiębiorcę oświadczenia o spełnieniu warunków wymaganych do wykonywania tej działalności.
Oświadczenie składa się na piśmie do organu prowadzącego rejestr działalności regulowanej.
Zezwolenia.
Instytucja zezwolenia w dalszym ciągu obowiązuje w naszym systemie prawnym. Aby je uzyskać należy spełnić wymagane prawem warunki. Zezwolenie wydawane jest w drodze decyzji administracyjnej. Podstawowa różnica pomiędzy zezwoleniem a koncesją jest taka, iż koncesja co do zasady ma charakter uznaniowy. Jeśli odpowiedni organ nie wyda koncesji musi to uzasadnić, ma natomiast tzw. luz decyzyjny w przyznawaniu koncesji. Natomiast jeśli spełniamy wymagane prawem warunki do uzyskania zezwolenia, powinno ono być wydane przez odpowiedni uprawniony organ administracji publicznej. Jeśli tak się nie dzieje, mamy prawo odwołania od takiej decyzji.
Obecnie ustawa o swobodzie działalności gospodarczej w art. 75 wymienia wszystkie akty prawne kiedy wymagane jest uzyskanie zezwolenia. Jako przykłady można podać niektóre z nich;
- Ustawa o wychowaniu w trzeźwości
- Ustawa o grach i zakładach wzajemnych
- Prawo bankowe
- Prawo telekomunikacyjne
- Ustawa działalności ubezpieczeniowej
- Ustawa pośrednictwie ubezpieczeniowym
Licencje.
Natomiast licencje zasadniczo wymagane są teraz na gruncie dwóch aktów prawnych – również określonych w U.o s.d.g.
- Ustawa o transporcie drogowym
- Ustawa o transporcie kolejowym
